Tijdens de Week van de Mentale Gezondheid (2 t/m 8 juni) is er extra aandacht voor het psychisch welbevinden van kinderen en jongeren. Een belangrijk thema – ook, en misschien wel júist – in de medische kindzorg. Want kinderen met een chronische aandoening of intensieve zorgvraag hebben niet alleen te maken met fysieke kwetsbaarheid, maar ook met sociale uitsluiting, mentale druk en verlieservaringen.
In dit artikel lees je wat we weten, wat we vaak over het hoofd zien, en waar jij als zorgprofessional verschil kunt maken.
Mentale gezondheid: een blinde vlek in de kindzorg?
De impact van ziekenhuiservaringen, pijn, verlies van autonomie en het structureel ‘niet mee kunnen doen’ is groot. Toch krijgt het psychosociaal welbevinden van kinderen met een medische zorgvraag in de praktijk vaak onvoldoende aandacht. De focus ligt op medische stabiliteit – begrijpelijk, maar onvoldoende.
Internationaal benadrukken organisaties als Save the Children het belang van mentale steun: wereldwijd ervaart 14% van de kinderen psychische stoornissen, terwijl slechts 1% van het wereldwijde zorgbudget naar geestelijke gezondheidszorg voor kinderen gaat.
Het is tijd dat ook wij in Nederland mentale gezondheid structureel opnemen in onze zorgaanpak.
De cijfers in Nederland (2025):
- 13% van de jongeren dacht recent aan zelfdoding (RIVM, 2025)
- 46% ervaart regelmatig stress, 43% voelt zich eenzaam (GGD GHOR)
- Jongeren met een chronische aandoening rapporteren vaker angst- en stemmingsklachten (Trimbos-instituut)
- Jongeren die zich anders identificeren dan cisgender lopen verhoogd risico op psychische problemen
- En bij jongeren met een beperking is FOMO (Fear of Missing Out) bijna dagelijks voelbaar – en funest voor het zelfbeeld
Wat kun jij doen als zorgprofessional?
- Kijk breder dan de medische diagnose. Psychisch ongemak zie je soms eerder in gedrag dan in woorden.
- Maak het bespreekbaar. Durf mentale gezondheid ter sprake te brengen, ook als het niet ‘jouw taak’ lijkt.
- Werk samen over domeinen heen. Met ouders, onderwijs, jeugdzorg of de huisarts.
- Zoek beschermende factoren. Waar krijgt het kind energie van? Wat geeft regie, plezier, houvast?
- Erken de context. Armoede, migratie, verlies – deze factoren kleuren de draagkracht van een kind.
Wat kunnen we leren van internationale voorbeelden?
Save the Children integreert mentale gezondheid in al hun programma’s – of het nu om gezondheidszorg, onderwijs of voeding gaat. Hun aanpak met Mental Health and Psychosocial Support (MHPSS) biedt handvatten:
- Psychosociale ondersteuning in kindvriendelijke ruimtes
- Training in sociaal-emotioneel leren op scholen
- Mentale ondersteuning voor ouders in zorgsituaties
- Stigma’s doorbreken en zorg toegankelijk maken
Ook Nederlandse initiatieven zoals ‘Samen beter worden’ van Steun Emma Kinderziekenhuis laten zien dat mentale steun wérkt – en dat slechts 20% van de jongeren momenteel de juiste hulp krijgt.
Tot slot: zie het hele kind
Zorg die klopt ziet niet alleen een diagnose, maar een mens. Een kind. Een gezin.
Het vraagt geen extra tijd – het vraagt vooral een andere bril.
Eentje die hoofd, hart en systeem met elkaar verbindt.
Bronnen en verdieping: