Ilse is kinderverpleegkundige en neonatologieverpleegkundige in opleiding, ze werkt in het Deventer Ziekenhuis en biedt kinderverpleegkundige zorg in de klinische setting. Speciaal voor beroepsvereniging Kinderverpleegkunde.nl schrijft zij maandelijks een blog. In haar blogs geeft Ilse jullie een inkijkje in het werk van een kinder- en neonatologieverpleegkundige en laat zij zien wat dit vak zo ontzettend waardevol, boeiend en bijzonder maakt.
‘’Ik weet niet hoe het lopen zal
Maar hoe het ook zal gaan
Al is het met mijn ogen dicht
Met jou durf ik het aan ‘’
(Bron: brievenbusgeluk)
Alles begint bij vertrouwen.
Maar hoe voelt het dan eigenlijk om als kind in het ziekenhuis te komen? En wat als die vreemde mensen heel dichtbij komen en dingen gaan doen die je niet snapt?
Dit gevoel ervaarden wij als zorgprofessionals tijdens een scholing met de volgende oefening.
Ik pakte een ballon, blies hem op en hield hem voor me.
Ik moet mijn ogen sluiten om te ontspannen.
Verder krijg ik geen instructies.
In de ruimte loopt ondertussen iemand rond. Ze stoot tegen mijn tafel aan. Ik schrik.
‘’Heb je alle spullen al?’’ hoor ik iemand zeggen. Ik focus me op het geluid, de gedempte voetstappen op de grond, het knisperen van papier en het klikken van een pen. Wat zijn ze aan het doen?
Ik focus me op alle achtergrondgeluiden en heb geen tijd om aan mijn ademhaling te denken.
Ineens hoor ik de voetstappen naast me.
Ik zet me schrap. Mijn hartslag schiet omhoog. Gaat ze mijn ballon doorprikken?! Ik voel angst.
De oefening is voorbij.
Deze oefening illustreert de emotie die vrijkomt bij een kind dat in het ziekenhuis komt. Het ziekenhuis is een plek waar je als kind (hopelijk) niet vaak komt. Het is een plek met veel licht, lawaai, veel mensen en iedereen is in uniform. Overal waar je kijkt zie je lange witte benen in haastig tempo voorbij komen. Een verre van ontspannen plek.
Als je in het ziekenhuis komt als kind weet je dat er iets gaat gebeuren, maar je begrijpt meestal niet goed wat. Je kunt je er niet goed op voorbereiden. Kinderen gaan hierdoor ‘aan’ staan, klaar om te reageren. Hetzelfde gevoel kreeg ik in bovenstaande oefening. Je gaat naar je emotiegerichte brein: fight, flight or freeze. Niet prettig!
Wanneer kinderen kunnen ontspannen tijdens een verpleegkundige handeling ervaren ze minder stress én zijn er betere uitkomsten. In de zorg voor kinderen wordt hier gelukkig al erg veel aandacht aan besteedt. Kinderen worden voorbereid door een pedagogisch medewerker of andere zorgprofessional en ouders worden hier ook in meegenomen zodat zij de veilige baken zijn voor het kind. Daarnaast letten we erg op ons taalgebruik: positieve focustaal zorgt voor een mildere beleving. Verder maken we gebruik van ontspannende projecties op bet plafond ( Qwiek) of andere afleidingstechnieken passend bij de leeftijd. Daarnaast worden handelingen in aparte ruimtes verricht zodat hun eigen kamer veilig blijft.
Toch kunnen we nog meer doen.
Taal is iets wat ons als mensen bindt. En in het geval van positieve taal, kun je mensen ook goed bereiken. Piet Leroy heeft hier een aantal handvatten voor geschreven, de 7 p’s.
De meest opvallende is het spiegelen: dezelfde lichaamstaal spreken als de patiënt. Als een kind met zijn benen bungelt over het bed en in elkaar gedoken zit, wat doe jij dan? Volgens Leroy kan je het beste dezelfde houding aan nemen om het contact te starten. Het begint allemaal bij connectie. Wanneer je contact kunt maken met het kind, kun je zelf meer een ontspannen houding aannemen waardoor het kind jou juist gaat spiegelen. Op die manier kun je met lichaamstaal al een eerste barrière verzachten.
In acute situaties wordt altijd veel gesproken. Iedereen spreekt handelingen naar elkaar uit, checkt het onderling. Er wordt contact met het kind gemaakt, maar soms ook vanuit meerdere professionals én de ouders. Dat geeft veel prikkels en ruis.
Een van de tips van Piet Leroy is om één persoon the voice te laten zijn, zodat het kind zich volledig op die persoon kan richten. Deze persoon (bijvoorbeeld de pedagogisch medewerker) volgt de (lichaams)taal van het kind nauwgezet en kan zodoende goed inschatten wat voor het kind op dat moment prettig is of belangrijk is. Ouders kunnen dan in de rol zijn van het troosten/geruststellen, want ook zij hebben veel emoties op zo’n moment. Door iedereen een duidelijke taak te geven creëer je rust.
Dit klinkt natuurlijk allemaal heel fijn en het is zeker een methode om in te zetten om de stress te verlagen. Maar kan dit ook in acute situaties waarin je te weinig tijd hebt om deze mooie voorbereiding te doen? Ja. Ook dan zegt Leroy dat het even kort met elkaar afstemmen en een duidelijke verdeling voor de emoties van het kind erg helpend zal zijn.
Iedere handeling die prettig verloopt is winst, en met deze simpele tips kunnen we kinderen meer comfort geven. Fantastisch toch? En om even met jullie te spiegelen: wat voor ervaring hebben jullie met het geven van comfort tijdens medische verrichtingen?
Ilse
Afbeelding afkomstig uit: Mendels EJ, Zirar-Vroegindeweij A, Waagenaar GM, Versteegh JW, Leroy PL. Kindgerichte zorg bij medische verrichtingen. Huisarts Wet 2022;65:DOI:10.1007/s12445-022-1520-0
