“Wat als je een grotere hoeveelheid intramusculair (IM) moet injecteren bij een kind en je niet weet of dat eigenlijk wel veilig is?” Dat dilemma speelde zich af in het Deventer Ziekenhuis. Een verpleegkundige kreeg de opdracht om een groot volume antibiotica intramusculair te geven bij een baby, maar twijfelde. Is dit wel veilig? En hoeveel kan een kind eigenlijk maximaal verdragen?
De praktijk knelt
“In ons ziekenhuisprotocol worden voornamelijk maximale injectievolumes voor volwassenen beschreven. Voor kinderen zijn er echter nauwelijks aanbevelingen opgenomen. Ook in het landelijke Vilans-protocol ‘Intramusculair injecteren’ ontbreken duidelijke richtlijnen voor maximale volumes bij kinderen, waardoor er weinig houvast is.
Een rondvraag bij andere ziekenhuizen laat bovendien zien dat er grote verschillen bestaan in hoe hiermee wordt omgegaan.” “Dat voelt ongemakkelijk,” zegt specialistisch kinderverpleegkundige Phebe Rouweler. “Je wilt bekwaam zijn in wat je doet, en zeker weten dat je het kind niet onnodig belast, maar op dit punt missen we duidelijke richtlijnen.”
Samen met verpleegkundig onderzoeker Femke van Kessel besloot ze de vraag breder te onderzoeken en een literatuuronderzoek uit te voeren.
Weinig bewijs, veel verschillen
De zoektocht in literatuur en internationale protocollen en richtlijnen leverde maar weinig kind-specifieke informatie op. De informatie die wel te vinden was, liep flink uiteen. Daarnaast ontbrak vaak bronvermelding in de documenten. “Het is opvallend hoeveel variatie in maximale volumes wordt geadviseerd. Dat maakt het lastig om eenduidige aanbevelingen te formuleren,” zegt Femke. “En toch moeten verpleegkundigen in de praktijk wél weten wat ze moeten doen.”
Houvast in de praktijk
Ondanks de verschillen hebben Phebe en Femke toch praktische aanbevelingen geformuleerd. Deze zijn voorgelegd aan een kinderarts en ziekenhuisapotheker voor akkoord.
Aanbevolen maximale volumes IM-injecties bij kinderen
● 0 –18 maanden: 0,5 mL (prematuren, neonaten (<4 weken), weinig spiermassa) – 1 mL in de dijbeenspier
● 18 maanden – 3 jaar: 1–2 mL* in de dijbeenspier; 0,5–1 mL* in de bovenarm
● 3–6 jaar: 2 mL in de dijbeenspier; 1–2 mL* in de bovenarm
● 6–15 jaar: 2 mL in de dijbeenspier of bovenarm
● >15 jaar: 5 mL in de dijbeenspier; 2 mL in de bovenarm
*De range is afhankelijk van de spiermassa van het kind; bij meer spiermassa kan een hoger volume worden toegediend.
Gebruik altijd het kleinst mogelijke injectievolume, waarbij het volume afhankelijk is van de concentratie, pH en osmolariteit van de oplossing. Het Handboek Parenteralia is hierin leidend. Overleg bij twijfel met de apotheker of kinderarts. Is er toch een grotere dosis nodig? Verdeel het volume dan over meerdere injecties.
Het gaat om vertrouwen
Voor Phebe draait dit onderzoek niet alleen om cijfers, maar vooral om vertrouwen in de eigen professionaliteit. “Als verpleegkundige wil je zeker weten dat je veilig en verantwoord handelt. Dit overzicht helpt om niet te twijfelen aan jezelf, maar te weten: dit kan en deze hoeveelheid kan niet.”
Samen komen we verder
Uit het onderzoek blijkt dat er nog vragen zijn rondom maximale volumes. Phebe en Femke zijn benieuwd welke afspraken en protocollen jullie in de praktijk hanteren en nodigen je uit om dit met hen te delen.
Jullie input helpt om samen meer duidelijkheid te creëren en de zorg voor kinderen nog veiliger en prettiger te maken. Reageer via verpleegkundigonderzoek@dz.nl of deel je ervaring in de discussie onder onze socialmediapost.
Wil je meer weten over het onderzoek of het verslag en de infographic ontvangen? Neem dan gerust contact op met Phebe en Femke. Zij delen deze informatie graag.
Dit onderzoek is uitgevoerd door Phebe Rouweler, specialistisch kinderverpleegkundige, en Femke van Kessel, verpleegkundig onderzoeker, beiden werkzaam in het Deventer Ziekenhuis.
