In de medische kindzorg kom je soms in situaties terecht die je nooit had voorzien toen je aan de opleiding begon. Je leert alles over ziektebeelden, verpleegtechnische handelingen en protocollen, maar nauwelijks over hoe je moet omgaan met ouders die, vaak uit pure wanhoop, grenzen opzoeken of zelfs overschrijden. Hoe blijf je dan stevig staan, niet alleen als individu, maar vooral als team?
We spraken een kinderverpleegkundige met jarenlange ervaring in zowel kleine als grote organisaties. Haar boodschap is helder: het begint bij het team en bij duidelijke rugdekking van de organisatie.
Ouders in overlevingsstand
“Ouders van ernstig zieke kinderen zijn vaak machteloos. Vanuit die onmacht grijpen ze naar overlevingsstrategieën: passief-agressief gedrag, testen of ze iemand tegenover een collega kunnen uitspelen, of gewoon heel boos worden. Het is vaak geen bewuste keuze, het is overleven,” vertelt ze.
Juist daarom is het cruciaal dat een team als één geheel optreedt. “Als je niet oppast, sta je als verpleegkundige ineens alleen tegenover die boosheid. En geloof me: dat is niet vol te houden. Je moet elkaar vasthouden, letterlijk en figuurlijk. Je moet weten: ik sta niet alleen.”
Een simpele, maar doeltreffende oplossing
Ze geeft een concreet voorbeeld uit haar tijd als teamleider in een kleine setting. “We besloten dat ieder kind twee vaste EVV’ers kreeg. Bijna iedere dienst was er een van hen aanwezig, en anders wisten ouders precies wanneer hun EVV’er werkte of konden ze hen bereiken via de werkmail. Was er iets groters aan de hand? Dan nam de teamleider het over. Zo kwam er nooit ‘een ander’ tussen. Het klinkt bijna te simpel, maar het werkte écht.”
Die duidelijkheid gaf rust voor ouders én voor het team. “Ouders hebben grenzen nodig. Ze willen weten: wie beslist hier? Wie is mijn aanspreekpunt? Dat geeft houvast, juist in een tijd waarin ze het gevoel hebben alle controle kwijt te zijn.”
Reflectie en intervisie: niet optioneel maar noodzaak
Toch gaat stevig staan verder dan het maken van afspraken. Het gaat ook over reflectie. “We namen de tijd om onderling te bespreken wat er gebeurde. Hoe voelde jij je bij dat gesprek? Wat deed dat gedrag met jou? Dat lijkt klein, maar het maakt een team zoveel sterker. Tegenwoordig heb je peersupport en allerlei initiatieven, maar eerlijk is eerlijk: daar maken we nog te weinig gebruik van. We vinden dat we het wel aankunnen. Maar dat is niet zo.
Je mag ook voor jezelf zorgen.” Ze ziet het als een cultuurverandering die broodnodig is. “Sterk staan is niet hetzelfde als alles slikken en doorgaan. Sterk staan is ook: zeggen dat gedrag niet oké is, elkaar steunen en samen een grens trekken.”
Kort en duidelijk grenzen stellen
Hoe doe je dat, een grens stellen, zonder dat de spanning nóg hoger oploopt? “Geen lange verhalen,” zegt ze resoluut. “Kort en duidelijk zijn. Terugpakken op het kind helpt altijd: wij zijn hier voor uw kind, en dit gedrag helpt niet. Je benoemt wat er niet kan en wijst de weg: dit is hoe we het doen. Het klinkt streng, maar het geeft duidelijkheid, én ook ouders verlangen daar vaak naar.”
Als de adrenaline door je lijf giert
Soms loopt spanning uit de hand. Ze vertelt over een incident waarin ze zich fysiek bedreigd voelde. “Ik stond letterlijk klem tussen het bed en een ouder. Hij liep dreigend voorbij, keer op keer. Ik voelde me niet meer veilig, zelfs niet op weg naar de parkeergarage.”
Wat haar het meest is bijgebleven, is dat ze in die situatie zélf moest beslissen of ze wilde blijven werken die dag of naar een andere afdeling ging. “Dat is onmogelijk. Je staat nog stijf van de adrenaline, je denkt alleen: ik laat me niet kennen. Maar eigenlijk had iemand moeten zeggen: ga nu naar huis. Punt. Dat is zorgen voor je medewerkers.”
Wat een organisatie kan doen
Voor haar is het zonneklaar: werkgevers hebben een sleutelrol.
- Neem beslissingen uit handen van medewerkers in shock.
- Regel veiligheid praktisch, zoals beveiliging die iemand naar de auto begeleidt.
- Maak melden normaal en laat zien dat het zin heeft, ook bij de politie.
- Investeer in scholing: de-escalatie, gesprekstechnieken, omgaan met passieve agressie.
- Creëer tijd en ruimte voor intervisie en teambespreking, niet alleen over zorginhoud, maar ook over omgang met ouders.
“Het gaat om rugdekking. Als medewerker moet je weten: ik word niet alleen gelaten in dit soort situaties. Mijn organisatie staat achter me.”
Een team dat staat als een huis
Tot slot benadrukt ze wat het oplevert als teams stevig staan. “Je voelt het meteen op een afdeling: de sfeer, de duidelijkheid. Ouders voelen dat ook. Als jij als team één lijn trekt, groeit het vertrouwen. Ouders weten: hier is het veilig, hier wordt er goed voor mijn kind gezorgd. Dat geeft rust. En dat is waar we het allemaal voor doen.”
Zaadjes planten voor de toekomst
Ze hoopt dat er in opleidingen, bijscholing en in organisaties veel meer aandacht komt voor deze kant van het vak. “We weten allemaal hoe belangrijk techniek en kennis zijn. Maar minstens zo belangrijk is: hoe sta ik in mijn lijf? Hoe reageer ik op stress? Hoe zorgen wij als team voor elkaar? Dat zijn de zaadjes die je moet planten. Daar groeit iets moois uit; voor jezelf, voor je collega’s, en vooral voor de kinderen en hun ouders.”
Dit interview is onderdeel van onze campagne rond agressie in de zorg: Zie het. Meld het. Stop het. Wil jij ook bijdragen of je ervaring delen? Laat het ons weten. Samen maken we de zorg veiliger.